Ζυράννα Ζατέλη

Η πρώτη επαφή μου με βιβλίο της Ζυράννας Ζατέλη με δίχασε. Από τη μια η γραφή της παραμένει αριστοτεχνικά ηδονική σε όλο το μήκος των διηγημάτων της «Ερημιάς με χάρι», βαθιά σωματική και αισθαντική, όλο ανθισμένες σάρκινες περικοκλάδες που σαρώνουν την καθημερινότητα για ανάδειξη αξιοθαύμαστων δεμάτων.

Το πρώτο μέρος (3 ιστορίες απ' τις αρχές του Αιώνα) αποτελεί την κορυφή του βιβλίου, ένα καταπληκτικό μπάσιμο που ναρκοθετεί μια παρελθοντική καθημερινότητα με φιάλες παράδοξου σε ιδανικές και άκρως πειστικές αναλογίες. Το δεύτερο μέρος (6 ιστορίες απ' τους Κήπους των Ηδονών) διατηρεί την ποιότητα (ειδικά στο δυσοίωνο πρώτο διήγημα «Ιστορίες με παράξενα δάχτυλα») σχεδόν ακέραιη, παρόλο που καθώς αναπτύσσεται διαφαίνεται μια πεζοποίηση των θεμάτων, μια τάση για επικέντρωση στις απλές λεπτομέρειες της ζωής των αιθέριων πρωταγωνιστών.

Αυτή η τάση γιγαντώνεται στα διηγήματα των δυο τελευταίων μερών του βιβλίου τα οποία ριζώνονται σε καθόλα ανθρώπινα γεγονότα και αρώματα της ζωής των πρωταγωνιστών, αφήνοντας στην άκρη την οποιαδήποτε υπόνοια αλλόκοτου και μαγικού θαυμαστού (η γλώσσα εξακολουθεί να είναι θαυμαστή, αλλά πλέον περιγράφει κοινοτοπίες). Επίσης εκεί αναδεικνύεται η όρεξη της συγγραφέα να καταπιάνεται από λεπτομέρειες και να τις αναπτύσσει εις βάρος της ροής - τα διηγήματα μοιάζουν με δοκούς που παρασύρονται ταυτόχρονα από σχοινιά δεμένα πάνω τους προς διάφορες κατευθύνσεις. Η πλοκή των περισσότερων είναι υποτυπώδης, μιας και αυτό που γίνεται είναι η μεθυστική περιγραφή μνημονικών θραυσμάτων.

Το βιβλίο έχει καταπληκτική γραφή, που τη νιώθεις στη γλώσσα και το δέρμα σου, αλλά είναι για μένα άνισο, όσον αφορά τη σταδιακή εγκατάλειψη του παράδοξου προς όφελος του γνώριμα ανθρώπινου.… (mais)

Il est de ces petits trésors littéraires d'une rare beauté sur lesquels on tombe parfois par hasard et qui viennent faire scintiller notre quotidien à coup de phrases musicales et esthétiques. Le vent d'Anatolie en est un.

Écrit d'une main de maître par une auteure grecque talentueuse, cette longue nouvelle retrace une histoire d'amitié entre une petite fille et une dame malade du nom d'Anatolie. Alors que la petite est calme et réservée, Anatolie est colorée d'une tragédie qui la pousse à vomir ses pensées si vraies, si réelles et si puissantes qui tombent dans l'oreille de l'enfant constamment à l'écoute. Malade et à la porte de la mort, on la suit dans ses moments ludiques (et moins ludiques) et, tout comme la petite fille, on ne peut s'empêcher de tomber sous son charme si particulier.… (mais)

J’avais déjà lu, il y a longtemps un recueil de nouvelles de cette auteure, La Fiancée de l’an passé, que j’avais trouvé très mystérieux et un peu écrasant (j’ai envie de le relire maintenant pour confirmer cette impression).

Ici, il s’agit donc d’une courte nouvelle (50 pages) extraite du recueil Gracieuse dans le Désert. Comme le dit la quatrième de couverture, une enfant bizarre vient voir une vieille femme, Anatolie, contre l’avis de tous le village car la vieille dame est atteinte d’une tuberculose galopante qui dure depuis au moins deux décennies. Pourtant, l’enfant ne peut s’empêcher d’aller la voir car elle lui raconte des histoires sur le passé, a des images un peu fantastique …

Ce qui est important dans ce type de texte, je crois, c’est l’atmosphère, la poésie. Ici, on a l’impression que dans le village il n’y a que deux personnes. Les autres villageois sont une masse diffuse, un peu menaçante sur l’amitié qui se créé. Il y a aussi un côté hors du temps car il n’y a pas de repère temporel ou très peu pour savoir sur combien de temps l’histoire se passe (même si le début permet de voir que la narratrice fait un retour assez lointain dans son passé), ou même combien de temps la petite fille reste (cela semble durer toujours une très longue journée comme si ses parents ne s’intéressaient pas à elle). La poésie est bien présente rien que dans le titre dont on comprend la portée à la fin et dont on ne peut pas se douter en achetant l’ouvrage.

À noter, une chose que j’ai découvert l’autre jour, c’est que publie.net a une collection grecque (re)publiant en numérique des traductions (plus disponibles) de Michel Volkovitch dont La Fiancée de l’an passé.… (mais)

Η Ηδονή στον κρόταφο διαβάζεται ως καλειδοσκοπική αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, ως ασπρόμαυρη μυθοπλασία με πρωταγωνιστές όλους τους έμψυχους και άψυχους κατοίκους του ζατελικού κόσμου. Συγγραφείς και οδοιπόροι, γνώριμοι και άγνωστοι, πληθωρικές υπάρξεις και ευδαίμονες μελαγχολικοί, γραφομηχανές που δεν σωπαίνουν αλλά και τσιγάρα-θέλγητρα που αναβοσβήνουν σε κάθε σελίδα του βιβλίου μαρτυρούν παράξενες συμπτώσεις, ιερές βλέψεις, επιθυμίες ανεκπλήρωτες και γι’ αυτό άφθαρτες, θανάτους-έρωτες συχνά παράφορους, γρίφους και μυστικά που αποκαλύπτει ο χρόνος, ο ίδιος ο αυτουργός που τα απέκρυψε.… (mais)