Arthur Brand

Arthur Brand is een kunstdetective. Een kunstdetective is iemand die vervalste kunst opspoort en verzamelaars en musea behoedt voor de aankoop van vervalsingen. Maar in het geval van Brand is het breder: hij zoekt ook naar gestolen kunst die in het illegale circuit wordt verhandeld, waaronder kunst die tijdens de Tweede Wereldoorlog is gestolen van Joodse eigenaren. Brand had een TV-serie waarin hij twee seizoenen lang vertelde over zijn werk en bijzondere vondsten. Ook schreef hij twee boeken over zijn werk.

De paarden van Hitler verscheen in 2019 en gaat over Brands speurtocht naar twee gigantische bronzen paarden, die ooit in opdracht van Hitler werden vervaardigd en in de Nazi-tijd stonden te pronken bij de Rijkskanselarij in Berlijn. In 2014 duiken deze beelden ineens weer op in de ondergrondse kunsthandel. Dat is opmerkelijk, want al die jaren is de hele kunstwereld er vanuit gegaan dat de paarden bij de geallieerde bombardementen op Berlijn in 1945 vernietigd waren. Zijn het vervalsingen of hebben deze paarden toch de oorlog overleefd? En als dat zo is, waar waren ze dan al die jaren? Waarom worden ze nu voor miljoenen verkocht; wie heeft er zoveel geld nodig en waarvoor? Dat zijn de vragen waarmee Brands speurtocht begint.

Brand vertelt zijn verhaal als was het een avonturenroman, compleet met complotten, cliffhangers en actiemomenten. Dit boek scoort veel punten voor de toegankelijkheid van de tekst. Je hebt het gevoel dat je naast Brand in de kroeg staat en dat hij daar onder het genot van een drankje zijn verhaal aan je vertelt, gelardeerd met humor en zelfspot en veel interessante weetjes. Waarbij je jezelf steeds de vraag stelt: “is dit écht zo gebeurd?” En dan steeds moet concluderen: “ja, dit is echt zo gebeurd! Vertel verder!” Je leest dit boek dan ook binnen korte tijd uit.

Daar staat tegenover dat er een enigszins onbevredigend einde aan dit verhaal zit. Want waar de speurtocht in het begin vooral lijkt te gaan om het geldspoor (wie is de verkoper en waarvoor is de opbrengst bedoeld?) en minder om de beelden zelf, verandert dat naar het einde toe. Hoe het precies zit met die paarden, dat wordt duidelijk, maar hoe zit het met het geld? Dat blijft hangen in speculaties over geheime nazi-genootschappen die nooit goed onderbouwd worden of aan het licht komen. Brand is dan ook duidelijk geen journalist maar een kunstdetective.

Dat in het achterhoofd houdend is dit boek toch zeker een aanrader omdat het op toegankelijke wijze een licht werpt op de illegale kunsthandel, een wereld waar de meesten van ons waarschijnlijk weinig vanaf weten. Het maakt nieuwsgierig naar meer.… (mais)