Dizzy Gillespie (1917–1993)

To Be, or Not…to Bop is de illustere titel van de autobiografie van jazztrompettist Dizzy Gillespie. Hij vertelt zelf zijn levensverhaal en dat is met wat hulp opgetekend van zijn vriend en professor Afro-Amerikaanse Studies Al Fraser.

Het boek telt ruim 500 pagina’s en het leest makkelijk weg. Dat komt door de vertelkunst van Gillespie zelf, maar ook door de talloze verhalen van personen en artiesten om hem heen. Die verlenen een grote meerwaarde aan het boek, want gebeurtenissen worden vanuit verschillend perspectief verteld en Gillespie wordt ook tegengesproken als dat zo uitkomt.

John Birks wordt in 1917 geboren in een klein plaatsje Cheraw in South Carolina. Hij blijkt uitzonderlijk muzikaal getalenteerd en weet alles op een trompet na te spelen. Dat zorgt ervoor dat hij op highschool in een schoolband belandt en daarna in Philadelphia bij ‘echte’ orkesten auditie doet. Daar doet hij zijn bijnaam ‘Dizzy’ op; ‘That little dizzy cat’s from down South’

Uiteindelijk belandt hij in de band van Cab Calloway (u weet wel, Minnie the Moocher ofwel Hi-de-hi-de-hi-de-ho). Hoe hij daar weer vertrekt is een mooier verhaal; hij krijgt knallende ruzie met Calloway en steekt hem uiteindelijk in zijn dijbeen. De verhalen worden verteld door Dizzy zelf, door Cab Calloway én door bassist Milton Hinton, de enige die het over een steekpartij heeft.

Dizzy ontmoet altsaxofonist Charlie Parker en er is meteen een verwantschap. Dizzy heeft een eigen stijl ontwikkeld en herkent dat in die van Parker. Ze spelen allebei snel en het zijn alleskunners, waarbij Parker het op gevoel doet en uit creativiteit. Dizzy heeft dat ook maar kan het ook nog eens muzikaal onderbouwen, hij is de technische virtuoos. Samen leggen ze de basis voor de bebop en luiden ze het swing-tijdperk uit.

Zijn talent beperkt zich niet tot de trompet alleen. Hij kan zijn ideeën toelichten op de piano en als een drummer niet begrijpt wat hij bedoelt, neemt hij zelf achter het drumstel plaats en doet hij het voor. Drummer Stan Levey zegt;

“As a drummer, the thing I learned from him…is that the drums are also a ‘musical’ instrument…He was the only guy that took the drums outta the straight ‘clunk…clunck…clunck…,’ or whatever the hell we were doing in those days, into a more musical situation where you really had something to say in relation to him and Charlie Parker…”

Dizzy speelt in verschillende bands, formeert ook zijn eigen groep en maakt reizen naar Europa. Charlie Parker maakt aanvankelijk deel uit van zijn band maar als deze herhaaldelijk niet op komt dagen vanwege zijn drugsgebruik wordt hij toch door Dizzy ontslagen. Uiteindelijk wordt Dizzy zelfs verzocht om als muzikale ambassadeur voor de Verenigde Staten naar Afrika, het Midden-Oosten en Azië te reizen. Dat levert een aantal smakelijke verhalen op over avonturen in Pakistan en Turkije, iets met slangen en riksja’s; gaat u het vooral lezen.

Al die verhalen vormen de grote aantrekkingskracht van het boek. Zo vertelt trombonist Jesse Tarrant over de keer dat er geen muziek was bij een optreden in San Fransisco, alles moest uit het hoofd;

So Diz was standing there kidding us, ‘Well, this is gonna separate the men from the boys.’ He was so happy about it, and everybody else was all sweating and nervous. He seemed to relax us. That night was the best the band had ever sounded. He said, ‘I think I’ll keep the music away from you!’…It was funny to him. I was gonna crack up, cause I knew I was gonna catch hell trying to remember the music, but it all fit right in.

Nu kent u Dizzy Gillespie wellicht van zijn karakteristieke bolle wangen en zijn trompet die in een hoek de hoogte in steekt. Ook aan die kenmerken zijn hoofdstukken gewijd. Vooral die trompet is een mooi verhaal. Comedian James “Stump” Cross leunde ooit met een borrel teveel op een beetje raar tegen de trompet van Dizzy waardoor het uiteinde niet brak maar verboog. Dizzy merkte dat hij er toch nog op kon spelen en de toon beviel hem zelfs zo zeer, dat hij trompetten liet maken met die vorm.

Dan is er het verhaal dat de politie een inval deed tijdens een concert waar Dizzy optrad met Charlie Parker, Lester Young, Willie Smith, Illinois Jacquet en Ella Fitzgerald. Dizzy, Young en Jacquet waren aan het dobbelen toen ze even niet op moesten treden, Ella at een taartje en toen viel de politie binnen en iedereen moest mee naar het bureau vanwege illegaal gokken. Omdat ze weer moesten optreden ging het allemaal erg snel. Dizzy;

They asked everybody their names, and I told them my name was “Louis Armstrong”. I acted pretty smart.

Armstrong was trouwens geen grote fan van de nieuwe bebop-beweging maar was wel een goede vriend van Dizzy. Op zijn beurt had Dizzy weer geen problemen met de nieuwe stijl ‘cool jazz’, waar Miles Davis de frontman van was. Dizzy zag dat als een natuurlijke vooruitgang en als een stroming die voortkomt uit de bebop, net zoals de bebop voortkomt uit de swing van Louis Armstrong. Het is mooi dat met het lezen van al die biografieën en die andere boeken over jazz de contouren van dat muzikale landschap steeds duidelijker worden.

Dizzy heeft daar een grote rol in gespeeld. Hij is niet ten onder gegaan aan drank en drugs zoals zoveel van zijn collega’s en zijn gelukkige huwelijk met de oud-danseres Lorraine heeft daar een grote rol in gespeeld. Toch hoeft hij volgens eigen zeggen niet direct als een groot trompettist herinnerd te worden;

That’s the way I would like to be remembered, as a humanitarian, because it must be something besides music that has kept me here when all of my colleagues are dead…So maybe my role in music is just a stepping-stone to a higher role. The highest role is the role in the service of humanity, and if I can make that, then I’ll be happy. When I breathe the last time, it’ll be a happy breath.… (mais)

1 Intro 1:20
2 Bebop
Tenor Saxophone – Don Byas
Written-By – Dizzy Gillespie
7:03
3 A Night In Tunisia
Written-By – Dizzy Gillespie, Frank Paparelli
7:23
4 Groovin' High
Written-By – Dizzy Gillespie
6:54
5 Salt Peanuts
Written-By – Dizzy Gillespie, Kenny Clarke
7:02
6 Hot House
Written-By – Tadd Dameron
6:38
7 Fifty Second Street Theme
Written-By – Thelonious Monk
2:14
credits:
Alto Saxophone – Charlie Parker
Bass – Curley Russell*
Drums – Max Roach (tracks: 2 to 5), Sidney Catlett (tracks: 6, 7)
Piano – Al Haig
Trumpet – Dizzy Gillespie… (mais)

1 Manteca
Alto Saxophone – Ernie Henry, Jimmy Powell
Baritone Saxophone – Pee Wee Moore
Bass – Paul West
Drums – Charli Persip*
Piano – Wynton Kelly
Tenor Saxophone – Benny Golson, Billy Mitchell
Trombone – Al Grey, Melba Liston, Ray Connors*
Trumpet – Carl Warwick, Dizzy Gillespie, Ermet Perry, Lee Morgan, Talib Dawud*
Written-By – Chano Pozo, Dizzy Gillespie, Walter Fuller*
7:06
2 November Afternoon
Bass – Chris White (3)
Drums – Rudy Collins
Piano – Kenny Barron
Producer – Hal Mooney
Tenor Saxophone – James Moody
Trumpet – Dizzy Gillespie
Written-By – Tom McIntosh
4:20
3 A Night In Tunisia
Bass – Robert Rodriguez*
Flute – Gilbert Valdez*
Percussion – Candido Camero*, Jose Mangual, Ralph Miranda, Ubaldo Nieto
Piano – Rene Hernandez
Trumpet – Dizzy Gillespie
Written-By – Dizzy Gillespie, Frank Paparelli
4:16
4 Tour De Force
Alto Saxophone – Jimmy Powell, Phil Woods
Baritone Saxophone – Marty Flax
Bass – Nelson Boyd
Drums – Charli Persip*
Piano – Walter Davis Jr.
Tenor Saxophone – Billy Mitchell, Ernie Wilkins
Trombone – Frank Rehak, Melba Liston, Rod Levitt
Trumpet – Carl Warwick, Dizzy Gillespie, Ermet Perry, Joe Gordon, Quincy Jones
Written-By – Dizzy Gillespie
5:02
5 Trumpet Blues
Bass – Ray Brown
Drums – Louis Bellson
Guitar – Herb Ellis
Piano – Oscar Peterson
Trumpet – Dizzy Gillespie, Roy Eldridge
Written-By – Dizzy Gillespie, Roy Eldridge
7:54
6 Con Alma
Bass – Tommy Bryant
Drums, Percussion – Charli Persip*
Tenor Saxophone – Sonny Stitt
Trumpet – Dizzy Gillespie
Written-By – Dizzy Gillespie
9:31
Medley
Alto Saxophone – James Moody
Bass – Chris White (3)
Drums – Rudy Collins
Piano – Kenny Barron
Producer – Hal Mooney
Trumpet – Dizzy Gillespie
(6:24)
7.a I Can't Get Started
Written-By – Ira Gershwin, Vernon Duke
7.b 'Round Midnight
Written-By – Bernard Hanighen*, Thelonious Monk, Cootie Williams
8 Africana
Alto Saxophone, Flute – Leo Wright
Bass – Art Davis
Bass Trombone – Paul Faulise
Bongos – Jack Del Rio
Congas – Candido Camero*
Drums – Chuck Lampkin
French Horn – Al Richman*, Gunther Schuller, James Buffington*, Julius Watkins
Piano, Arranged By – Lalo Schifrin
Timbales – Willie Rodriguez
Trombone – Britt Woodman, Frank Rehak, Urbie Green
Trumpet – Clark Terry, Dizzy Gillespie, Ernie Royal, Joe Wilder, John Frosk
Tuba – Don Butterfield
Written-By – Lalo Schifrin
7:33
9 Birks' Works
Alto Saxophone – Ernie Henry, Jimmy Powell
Baritone Saxophone – Billy Root
Bass – Paul West
Drums – Charli Persip*
Piano – Wynton Kelly
Tenor Saxophone – Benny Golson, Billy Mitchell
Trombone – Al Grey, Melba Liston, Rod Levitt
Trumpet – Carl Warwick, Dizzy Gillespie, Ermet Perry, Lee Morgan, Talib Dawud*
Written-By – Dizzy Gillespie
4:54
10 Desafinado
Bass – Chris White (3)
Drums – Rudy Collins
Flute – Leo Wright
Percussion – Rietria Pepito*
Piano – Lalo Schifrin
Producer – Quincy Jones
Trumpet – Dizzy Gillespie
Written-By – Antonio Carlos Jobim, Newton Mendonca*
3:20
11 Leap Frog (Take 5)
Alto Saxophone – Charlie Parker
Bass – Curly Russell
Drums – Buddy Rich
Piano – Thelonious Monk
Trumpet – Dizzy Gillespie
Written-By – Charlie Parker
2:33
12 Swing Low, Sweet Cadillac
Bass, Vocals – Sam Jones
Drums, Vocals – Lex Humphries
Guitar, Vocals – Les Spann
Piano, Vocals – Junior Mance
Trumpet, Vocals, Written-By – Dizzy Gillespie
7:06… (mais)