Wil Schackmann

Etta Palm (1743-1799) is obviously one of those characters that are too big and colourful for the bare historical record to do them justice: she needs a Balzac novel, not a carefully-considered biography like this one, that refuses to jump to conclusions or take salacious gossip at face value.

Apart from her undeniable big moment in the spotlight, in December 1790, when she gave a speech 'On the injustice of the law in favour of men, at the expense of women', to a revolutionary club in Paris, much of what we know about Etta's life comes from the writings of her political (or family) enemies, or from the statements she made in her own defence later on when she was being accused of treason against the Batavian Republic, so Schackmann has to treat it with considerable suspicion, and we end up with a lot of tantalising gaps. Whether or not we can really call her "the Netherlands' first feminist", she was definitely a fascinating character.

She grew up with her widowed businesswoman mother in Groningen, moved to Paris after a brief marriage to Christiaan Palm (who went off to the Indies and was never mentioned again), and somehow built herself a successful existence near the centre of political and intellectual life there, earning a living (at least) as an informal agent for Willem V's chief minister, Laurens van de Spiegel, and reporting to him on French news as well as on the activities of exiled Dutch Patriots.

When the French Revolution came along, she was close to many of its leading figures, and somehow managed to reconcile her Orangist Dutch political opinions with moderate-revolutionary Girondist French political opinions. She was in touch with Olympe de Gouges and disappointed by the Constitutional Assembly's lack of effort in overcoming inequalities between men and women, hence her controversial intervention in a meeting of the "Amis de la Verité" to present a feminist paper. They were taken aback, and couldn't quite resolve themselves to let her speak in public, but they did allow her paper to be read out by the Secretary, and it led to a lot of discussion and a brief flowering of revolutionary women's clubs, sadly swept away again by subsequent political developments.

Etta returned to the Netherlands in November 1792 on a mission as informal envoy of the revolutionary French government to van de Spiegel, trying to maintain the fragile peace between her "two fatherlands", but soon found herself out on a limb when Louis XVI was executed and war broke out. She somehow managed to navigate the tricky situation until 1795, but then she was arrested by representatives of the new Batavian Republic, who still bore grudges from their time in exile in Paris. After long and inconclusive investigation, she was imprisoned in the castle at Woerden for several years, until another shift in politics led to her release, in December 1798, three months before her death.

A very nice little biography of a fascinating character, that raises at least twice as many questions as it answers. Slightly irritating that it follows the recent trend of having the footnotes on the web and not in the book, but otherwise very worthwhile.… (mais)

Dit was eigenlijk ook niks meer dan een opsomming van het komen en gaan van de kinderen. Je hoeft het niet te lezen als je meer wilt weten over het leven in Veenhuizen, want dat komt niet aan bod. Hier zijn gewoon wat oude notulen uitgewerkt, that’s it. Niet de moeite.

Oh en je bent wel een extra kind of special als je in je dankwoord beweert dat de mensen die jou dag in dag uit hebben geholpen met archiefstukken er niet toe doen, en dat dit hele boek ‘geheel op jouw conto is’. Zo boeiend is je boek niet, stel jezelf niet te veel voor vriend.… (mais)

Als inwoner van Balkrbug maak je al snel kennis met de nabij gelegen Ommerschans en de historie als vestingwerk en bedelaarskolonie. Met een schoonzus die zich gestort heeft in de vereniging De Ommerschans , rondleidingen geeft, kom je nog dichter bij het vuur. Een naam die steeds vaker valt is die van de Maatschappij van Weldadigheid . In het Gevangenismuseum in Veenhuizen met een tijdelijke tentoonstelling over stichter Johannes van den Bosch viel een ander kwartje. Wil Schackmann, eerder dit voorjaar in Balkbrug te gast om een lezing te geven over de Maatschappij en de Ommerschans, heeft jarenlang archievenonderzoek leesbaar onder woorden gebracht in De proefkolonie dat de geschiedenis van de armenzorg middels kolonieën in zuidwest Drenthe boeiend voor het voetlicht brengt. Vóór De Ommerschans en Veenhuizen was Frederiksoord de eerste kolonie waarin armen uit de rest van Nederland werden ondergebracht. In een beperkt aantal jaren in het begin van de 19e eeuw werden er op landbouw, veeteelt en spinnerijen geënte gemeenschappen gesticht. Eerst alleen Frederiksoord, snel daarna ook Willemsoord en Wilhelminaoord. De droom van Johannes van den Bosch: nederzettingen in een 50km lange strook van zuidwest naar noordoost Drenthe, de weerbarstige praktijk, de financiële uitdagingen en de problemen met onkundige, onwillige en op persoonlijk, religieus en competenties nogal verschillende armen. De proefkolonie brengt deze interessante tijd beeldend tot leven, zoals Geert Mak dat met de 20e eeuwse Friese dorpjes deed in Hoe God verdween uit Jorkwerd .… (mais)