Bram Vermeulen (2)

Ondanks de knullige titel een interessante en goed geschreven kennismaking met Zuid-Afrika, dat volgens de auteur na 20 jaar de erfenis van apartheid nog niet heeft weten af te schudden (wat op zich weinigen zal verbazen).

Als rode draad door het boek loopt de moord van een blanke boerenzoon op een willekeurig groepje zwarten nabij Rustenburg in Transvaal. De auteur gebruikt dit om de relatie te beschrijven tussen de verschillende bevolkingsgroepen in de omgeving van de plaats delict alswel in Zuid-Afrika in het algemeen. Jammer genoeg combineert hij dit met een beschrijving van de linksige idealen waarmee hij is opgegroeid en die de clash met de werkelijkheid niet kunnen doorstaan. Wat dat betreft lijkt zijn werk erg op dat van Joris Luyendijk.… (mais)

De achttienjarige boerenzoon Johan Nell, een kind van Zuid-Afrika na de apartheid, loopt op een maandagochtend een krottenwijk binnen en opent zonder een woord te zeggen het vuur op de zwarte bewoners. Er vallen vier doden, onder wie een moeder, haar baby en een kind van tien jaar oud. Het is halfdrie in de middag, lichtbewolkt, 29 graden. De moordenreeks verandert het dorp Swartruggens in een typisch Zuid-Afrikaans slagveld.
Op zoek naar het waarom van de moord probeert Bram Vermeulen grotere vragen te beantwoorden over de plaats van de blanken in het zuiden van Afrika aan het begin van de 21ste eeuw. Tegen de achtergrond van het felle integratiedebat in Nederland kijkt hij naar een kant van de wereld waar de blanken in de minderheid zijn. Hoe zijn zij geslaagd in de aanpassing aan hun omgeving? Wat voedt hun angst en hun onzekerheid? Welke onuitroeibare misverstanden maken hun integratie in dit continent ruim vier eeuwen na aankomst zo moeilijk?
Help, ik ben blank geworden is een ontdekkingstocht door een land waarin niemand ontsnapt aan de stereotypen verbonden aan een huidskleur. Ook de schrijver niet. Ergens tussen Nederland en Zuid-Afrika verkeerde hij in de twilightzone, het schemerdonker van twee multiculturele drama’s. Hij was ongeneeslijk blank geworden.

Bram Vermeulen was zeven jaar lang de correspondent in Zuidelijk Afrika voor NRC Handelsblad, nrc.next, het nos Journaal, de vrt en de Wereldomroep. Hij is verkozen tot Journalist van het Jaar 2008.… (mais)

Een staaltje vakmanschap waar ik erg van onder de indruk ben. Niet alleen is het boek goed geschreven, het gaat ook nog eens over een interessant en actueel onderwerp. Aan de hand van één voorbeeld van blank geweld tegen de zwarte bevolking in Zuid-Afrika neemt Bram Vermeulen de Zuid-Afrikaanse samenleving na de Apartheid onder de loep. Hij maakt zo het politieke persoonlijk en tegelijk het persoonlijke politiek. En passant serveert hij stukjes Zuid-Afrikaanse geschiedenis en samenleving.

Door zijn persoonlijke stijl van schrijven, waarbij hij niet aarzelt ook zijn eigen rol als blanke, Nederlandse journalist kritisch te beschouwen is het een boek geworden dat je ook als Europese lezer raakt. Wat betekent het om deel van een minderheid te zijn? Vermeulen trekt interessante parallellen met de immigranten in Nederland, waarbij je - juist doordat de rollen in Zuid-Afrika omgedraaid zijn- met een andere blik gaat kijken naar de situatie hier.

Ik vind het knap dat het iemand lukt om in 241 pagina's zowel een journalistiek verslag van een misdaad te schrijven, als inzicht in een andere samenleving te geven, als een kritische blik te werpen op de rol van journalisten in het algemeen en van een blanke journalist in Afrika in het bijzonder, als je ook nog eens aan het denken te zetten over de migratieproblematiek in je eigen samenleving.

Als ik een minpunt moet noemen dan zou het zijn dat er in de tekst referenties worden gemaakt naar boeken, artikelen en collega journalisten waarbij de bronvermelding ontbreekt. Nu wordt dit een klein beetje goed gemaakt in het laatste hoofdstuk, waarin bronnen staan, maar ik miste er toch nog verschillende. Echter dit minpuntje valt in het niet tegenover de kwaliteit van dit boek.… (mais)