21 augustus 1986. ’s Avonds bij nieuwe maan sterft al het leven in een vallei in Noordwest-Kameroen uit. Kippen, bavianen, zeboes en vogels vallen dood neer in het gras – net als 1746 mannen, vrouwen en kinderen. Schade is er niet; hutten en palmen staan er onaangeroerd bij. Dit zijn de feiten. Maar wat is er gebeurd?

Stikvallei ontleedt elk facet van deze massale, raadselachtige sterfte – in een thrillerachtig verhaal dat uitwaaiert tot IJsland en Hawaï. Met precisie en verbeeldingskracht legt Frank Westerman drie lagen van de waarheid bloot, waardoor het zicht op het mysterie telkens kantelt.

Gaandeweg voert hij de lezer mee door het woud van verhalen dat in vijfentwintig jaar in de dodenvallei is opgeschoten. Welke woorden hebben zich aan de feiten gehecht en hoe zijn die uitgegroeid tot mythes? Hoe ontstaan verhalen?
Recensie(s)
Zevende boek van een van de paradepaardjes van de Nederlandse literaire non-fictie. Westerman onderzocht het ontstaan van verhalen en mythes en koos daarvoor een gebeurtenis in Kameroen in 1986. Door onbekende oorzaak stierf in een nacht al het leven in een vallei. Mensen, dieren en zelfs alle insecten. Was het koolzuurgas van de nabijgelegen vulkaan? Was het de hand van God? Was het een rottend python-ei dat de Afrikanen op de bodem van het meer wisten te liggen? De auteur verzamelde alle verhalen, feiten en fictie en vlocht die samen tot een spannende zoektocht met de suspense van een thriller. Over de tot de verbeelding sprekende ramp, maar vooral over de herkomst van de ingrediënten die het beslag van de mythes vormen. Zoals gewoonlijk betrekt hij ook zichzelf in het verhaal, maar ditmaal staat hij minder hinderlijk op de voorgrond. Het boek is ontvangen met mediabreed jubelende kritieken.

Een ramp in 1986. Wat vertellen mensen daar later over? Welke ideeën en verhalen ontstaan er, hoe en waar groeien deze en vormen zo een waarheid? ( )

A hard one to review. I got it from a friend with the message: read this, it goes about stories and how they evolve, how facts become myths and the other way around, or not?
I worked (yes, worked) myself through this book because i was hoping that at the end some conclusion would be made, but ... nope.
So dear author, tell me why this book has been written? It is non-fiction, it goes through all the different interpretations given to a disaster that happened in the eighties in Cameroon but .... it stays there. The book depicts the various points of view and what has become of them in the imagination, the African storytelling, the facts by different scientists who didn't agree, the oral tradition, connection with ancient gods and devils .....
But no conclusion.
Yes it is about storytelling, how history modifies certain things, how people with different interests make something different of the same but for me it could have been a bit more. But the author is clearly no historian, and so in my opinion he just adds one extra version of different facts.
As i said: a difficult one. ( )

In augustus 1986 sterft bijna iedereen die zich in een vallei in het noordwesten van Kameroen bevindt, nabij het Nyosmeer. Niet alleen de mensen, maar ook de dieren, zelfs de insecten. Wereldnieuws. In die tijd was ik een jaar of 15, en keek ik blijkbaar niet vaak genoeg naar het nieuws. En dat is jammer, want ik was als 15-jarige dol op vulkanen. Ik zou het fascinerend gevonden hebben. Gelukkig maakt Frank Westerman dat gemis voor mij nu, ruim 25 jaar later, alsnog helemaal goed met zijn boek Stikvallei.

Terug naar de ramp. Vulkanologen zijn het er al snel over eens dat er sprake is geweest van giftige gassen die zijn vrijgekomen uit het meer, dat op een vulkanische breuklijn ligt. Nu ja, eens... Voor de buitenstaander lijkt het alsof de vulkanologen het eens zijn, maar in feite is er sprake van twee kampen die elkaar bestrijden alsof hun leven ervan afhangt. Is de vulkaan uitgebarsten? Of is er sprake van een giftige luchtbel, die zich langzaam op de bodem van het meer heeft opgehoopt tot hij zo groot was geworden dat hij zich naar boven heeft gewerkt? De zo wetenschappelijk ingestelde vulkanologen blijken hierover een van emoties verzengde strijd te kunnen voeren. En dat is wat Frank Westerman in het eerste deel van dit boek uitvoerig beschrijft.

Zijn werkelijke interesse is, 25 jaar na dato, niet meer zozeer de ramp zelf, of de echte oorzaak ervan. Nee, wat hem interesseert is hoe er 25 jaar later over gesproken wordt, of er sprake is van mythevorming in het allervroegste stadium. Want hoe ontstaan mythen eigenlijk?
Hiervoor zoekt hij eerst de missionarissen op die zich in de buurt van het rampgebied bevonden en daar de eerste hulp verleenden aan de slachtoffers die niet waren gestikt. Ze begroeven de doden, brachten de overlevenden naar het ziekenhuis. Ze vingen de slachtoffers op die van de overheid niet meer terug mochten naar hun huizen. Zien zij de ramp als een straf van God? Of als zijn minst op een goddelijke aanwijzing?

Daarna komen eindelijk de overlevenden zelf aan bod. Door de vulkanologen werden deze mensen en hun getuigenissen niet serieus genomen. Er waren taalbarrieres die verder gingen dan alleen een woord niet verstaan. Achter taal zitten culturele noties en die noties verschilden zo dat de vulkanologen het al snel opgaven. Hoe kijken de overlevenden terug op de ramp die niet alleen hun geliefden van hen wegnam, maar ook hun thuis, hun grond, hun levensvoorziening? De mensen waar nu niemand meer naar omkijkt.

Het lijkt alsof Westerman eigenlijk iets te vroeg is om de mythen in wording te kunnen ontwaren. Maar wellicht heeft hij met zijn boek wel een belangrijk document gemaakt voor de onderzoekers van de toekomst. Meer nog dan dat heeft hij een heel boeiend boek weten te schrijven, waarin hij vulkanologie, antropologie, politiek en taal op een briljante manier met elkaar verweeft. En dat mij dagenlang aan huis gekluisterd hield, omdat ik het eigenlijk niet kon wegleggen. ( )