Een ongewone autobiografie van een man met een volgens hemzelf doodgewoon leven.

Zijn leven speelt zich af voor de eerste wereldoorlog en daarna, ergens in Tsjechie. ( )

Zoals voor veel lezers zonder enige voorkennis, is de lectuur van dit boekje een bevreemdende ervaring. Het begint als een aantrekkelijk geschreven, ogenschijnlijk oprechte autobiografie van een Tsjechische plattelandsjongen die het tot stationschef schopt. Maar halfweg wordt het plots een heftige ruzie tussen de verschillende persoonlijkheidsaspecten die in deze man schuilgaan. Ze buitelen op de duur zelfs over elkaar heen. Dat is toch wel schrikken.
Het valt me op dat vooral in de periode tussen de twee wereldoorlogen de problematiek van de menselijke ‘persona’ heel erg in de aandacht kwam in de literatuur, wellicht in het verlengde van Freud en Jung. Net als in het kubisme leek de mens in de literatuur uiteen te vallen in verschillende persoonlijkheden. Vooral de Italiaanse schrijver Luigi Pirandello (1867-1936) maakte die thematiek tot de kern van zijn oeuvre. Uiteraard moeten we ook aan de Portugees Fernando Pessoa (1888-1935) denken met zijn verschillende heteroniemen. Maar blijkbaar bleef ook de Tsjechische schrijver Karel Capek (1890-1938) niet ongevoelig voor de thematiek, althans in dit werk.
Toch lijken er mij grote verschillen te bestaan tussen de drie. Bij Pirandello gaat het om maskers die mensen opzetten naar gelang de situatie waarin ze terecht komen of functioneren, of die ze door anderen krijgen opgezet; de bepalende en aansturende factor is bij hem dus het contextuele kader. Bij Pessoa zijn de heteroniemen handige vormen van zelfexpressie, een manier om de verschillende aspecten van zijn persoonlijkheid aan bod te laten komen. Maar bij Capek lijkt het me eerder om geïnterioriseerde vormen van het zelf te gaan, die binnen een persona huizen en soms een interne strijd met elkaar leveren; de dynamiek zit dus in de persoon zelf. Dat verklaart ook waarom bij het lezen dit boek van Capek me in zekere mate aan Dostojevski deed denken, en vooral zijn Herinneringen uit het Ondergrondse, met zijn innerlijke demonen. Alleen, bij Dostojevski is dat vrij simpel: het is het kwade in elke mens dat vroeg of laat naar boven komt; bij Capek is het een voortdurende wirwar, waarbij nu eens de ene dan weer de andere personaliteit binnen de persona de leiding neemt, waarbij er toch een soort eenheid bewaard blijft: “laten we zeggen dat de mens zoiets als een mensenmenigte is. In die menigte zwerven de doodgewone man, de hypochonder, de held, degene met de ellebogen en god wie weet nog meer rond; het is een bonte schaar, die echter een gezamenlijke weg gaat”.
Capek biedt met andere woorden een interessante aanvulling op Pirandello, Pessoa en Dostojevski, en dat is niet min. Vandaar toch de 3 sterren. Maar literair bekoorde me dit minder: vooral de tweede helft van het boek was een beetje worstelen, met heel veel repetitieve passages, opgeklopte emoties tussen de verschillende stemmen binnen de hoofdfiguur, en een nogal pathetische finale. ( )

Psychologische roman over een doodgewone man die terugkijkt op zijn leven. Even over halverwege wordt het boek enigszins verrassend en op een aparte manier een pak boeiender, maar helaas ook wat repetitief. Confrontatie met de eigen levensloop is onvermijdelijk. ( )

A neatly wrapped pile of papers is handed over by a doctor to the neighbour of a man who has recently passed away.
In a handsome handwriting the deceased man wrote down, only a few days before he expired, a short narration of his perfectly ordinary and peaceful life. Hence the title of the book. The neighbour starts reading the papers and so do we.

Born in a small village in the Czech countryside, his father a carpenter, his mother a sweet and dedicated housewive, the child grows up, a bit lonely but not unhappy, At school he has no real friends but the boy is an excellent student both in primary school and at the Gymnasium. He is inscribed at the University of Prague, but in the big city, he errs from his straight live-path for some weeks: he tries his hand at a bohemian lifestyle and writes poetry. His studies are a failure and his father withdraws him from the capital. The young man is then offered an unambitious job as a stationmaster in a small and far-away station. But he loves the work and he turns himself into the perfect stationmaster and makes a career : from responsible of a small station, to the manager of the bigger, more central crossroad stations of national importance.

He marries the daughter of his chief, they have no children and their marriage cristalizes soon in a an organised, slightly boring, but still happy domestic alliance. Then comes the first World War. He and his station come out of the war unscathed, even though he takes a few risks, informing the Czech resistance about German train schedules and loadings. His wife gets ill and dies early. Lonely, his career develops further as he is granted a top job in the Czech railway administration. A few years later, he goes on a pension, with the reputation of having been throughout his life, a hardworking, responsible perfectly organised man. The last years, he tends to his small garden, but after he has felt his heart weakening, he hastes himself to set his things in order ( which they already are), and then finally, as if closing a last dossier, decides to write down his ordinary life; the text we are reading.

It is difficult to review “An ordinary life” without spoiling the surprise that occurs halfway the book. At the moment that the reader starts wondering whereto the novel is heading, a second inner voice introduces itself in the head of the old man and makes him reread his “life” from another point of view. And then again from another and…another. Without altering the biographical facts which we have just read, it turns out that other meanings can be understood from this ordinary – regulated life.
From these many versions of his life story, the old man deducts a model of personality that makes even the reader with the most boring life wonder how much of an artistic genius he has been during his life, or an obssesive lover, a romantic fantast, a pervert monomaniac, an hypochondrial tyran or even an uncelebrated hero …

A rewarding and interesting read with the strength of a parable that will without doubt draw you too to moments of introspection ( )