John Eliot GardinerCríticas

To celebrate JEG's 80th birthday (which he marked on Radio 3 last Monday with a somewhat lugubrious performance of the B Minor Mass)I thought I would give this book another chance. To say it had glowing reviews when it came out would be an understatement. At the time I thought it overlong and more importantly it seemed to me that Gardiner couldn't decide if he was writing something for academics, choral conductors or the general reader and as a result there are real lurches and much incongrous tone and content.
I've come to the conclusion most critics maybe didn't read, well let's say quite of all it. You can imagine their thoughts as the book thudded through the door - 'it's by John Eliot Gardiner, it's really long and it's about Bach. It has to be a masterpiece and if I am really quick I can be the first one to use the word “magisterial”’. Well it's not a masterpiece, but there are obviously some insights. Maybe more editing could have helped but one suspects (just a feeling obviously given his relaxed and democratic approach to rehearsing) that JEG was probably not sympathetic to being rewritten. Oh well. There probably aren't many Dorest farmers who have written a book on Bach who are also conducting at the Coronation.

Johann Sebastian Bach is regarded as one of the most enigmatic composers in music history. How could such beautiful work be produced by a man who appears so ordinary, so obscure - and oftentimes so intemperate (when we can distinguish his personality at all)?
Every morning and evening, John Eliot Gardiner passed one of the only two original paintings of Bach on the stairs of his parents' house, where it hung for safety during WWII. Since then, he has been studying and interpreting Bach, and is currently considered one of the composer's best living interpreters. This amazing book distills the fruits of a lifetime of immersion, founded in the most recent Bach study but pushing far beyond it. The breadth and depth of music analysis is astounding and sometimes difficult to decipher, but worthy of the genius on whom the book focuses.½

Johann Sebastian Bach es uno de los compositores más enigmáticos y complejos de la historia de la música.. Gardiner ha interpretado y estudiado a Bach desde su primera juventud hasta la actualidad, y es hoy uno de sus intérpretes más reconocidos.

Four months to read this book! Some brilliant things here, but also very frustrating. Gardiner strongly believes that Bach's religious music, specifically the prodigious cantata cycles, the St. John and St. Matthew Passions, and the B minor Mass, are at the absolute center of Bach's accomplishment and identity. Fine, but he neglects Bach's stupendous "abstract" music, and really fails to address how those not attached to Bach's Lutheran variant of Christianity - how those who may not be religious at all - may find Bach's work to be the most important musical accomplishment of the last millennium.

This is not a standard biography; again that is fine, but if you want to know the basic data of Bach's life, this is not the place to start. (In spite of the book's 560 pages of text, Gardiner really does not touch upon J.S. Bach's family life at home, which is a little peculiar for a man whose wives went through twenty full-term pregnancies.)

Gardiner is an important and extremely accomplished musician, and it is very valuable to read this appreciation of the great composer written by someone who approaches him from that angle, from someone who understands how Bach's genius is expressed through performance. Just be aware that this should not be the first, and definitely not the last, book about Bach that you read.

Excellent book, hard going for a non-musician, though he does his darnedest to be non-technical . i listen to and love Bach's music a lot, but found it hard to know which bit was under discussion. Would be more accessible as a radio series with musical examples/quotations. What i did get was a sense of Bach's originality and creative force. Also how he fits into the context of his time (JEG, we discover, is a historian by training, not a musician).
Points of interest: JSB already being hired as consultant on new organ design at age 18; how slight musical alterations can express difference between Catholic & Lutheran beliefs; that JSB also wrote for Catholics though a passionate Protestant; how much documentation there is on the details of his activities, even though some whole works are lost; pettifogging beastliness of so many minor officials, bureaucrats, teachers, priest - no wonder he had a temper!

Een plausibele en historisch verantwoorde biografie over Johann Sebastian Bach (1685-1750) schrijven is een hele uitdaging, zo merkt John Eliot Gardiner op in de inleiding van dit boek. Er zijn, behalve een zicht op alle plaatsen in Duitsland waar Bach leefde en een resem veelal pragmatische brieven die hij ons naliet, niet geweldig veel biografische gegevens beschikbaar over het leven van de grote cantor. John Eliot Gardiner verbreedt het onderzoeksveld dan maar tot een totaalervaring van die epoque; hij integreert de luttele biografische gegevens over J.S. Bach in een groot opgezet Zeitgeistfresco vol referenties naar de leefomstandigheden, godsdienstkwesties en naar de politieke constellatie van het Heilig Roomse Rijk uit die tijd. Verder besteedt hij aandacht aan de muzikale signatuur en het leven van andere “zeitgenössische” grote componisten, zoals Händel, Buxtehude, Domenico Scarlatti en Rameau, allen geboren om en bij 1685, het geboortejaar van Bach. Het boek verdiept zich in vele analyses van religieuze en profane muziekgenres uit de barok, gaande van religieuze cantates tot het uit Italië geïmporteerde fenomeen van de barokopera, het graaft in de erfenis die de polyfonie ons naliet en in de vernieuwingen gebracht door een eerdere generatie componisten, waarvan Heinrich Schütz en Claudio Monteverdi de twee belangrijkste vertegenwoordigers zijn. Zoals u wellicht weet ontstond de opera in Italië omstreeks 1600, en Monteverdi’s “L’Orfeo” (1607) zette voor het eerst voorgoed de toon voor het genre.

Met een eerste hoofdstuk over de interpretatievraagstukken die overal opdoken in het laatste kwart van vorige eeuw bij het uitvoeren van wat bezielde barokmuziek moest zijn, en over de hoogoplopende discussies in de muziekwereld over het al dan niet gebruiken van authentieke instrumenten bij uitvoeringen en de pogingen die gedaan werden om die barokmuziek zijn oorspronkelijke tintelende glans terug te geven, weg van het melige vernis dat sinds de 19de eeuw over de uitvoeringen was komen te hangen, opent Gardiner zijn schier 700 bladzijden tellende queeste om de historische figuur en componist Johann Sebastian Bach zo nabij mogelijk te komen. Het is een warme, empathische apologie die de dirigent Gardiner houdt voor de koers die hij voer bij de uitvoering van Bachs oeuvre met zijn opeenvolgende ensembles: het “Monteverdi Choir & Orchestra”, “The English Baroque Soloists” en het “Orchestre Révolutionnaire et Romantique”. Zijn muzikale ontwikkeling voltooide hij eind jaren ’60 door te studeren bij de toen hoogbejaarde en zeer gerenommeerde compositiedocente Nadia Boulanger in Parijs, die gedurende haar loopbaan het kruim van de 20ste eeuwse componisten en dirigenten bij zich zag passeren.

In de eerste helft van de 18de eeuw, dus tijdens Bachs epoque, was er een subtiele verweving tussen de seculiere en sacrale elementen in het ontspanningsleven van steden met enig statuur, zoals Leipzig dat was. “Res severa est verum gaudium”, wist Seneca; “Ware vreugde is een ernstige zaak”, en dit adagium werd opgenomen op twee wanden van het in 1781 geopende concertgebouw, het Gewandhaus Leipzig. Koffiehuizen, privésalons, siertuinen en kerken waren de topoi waar klassieke muziek weerklonk in Leipzig. De hang naar luxe en velerlei wereldse activiteiten van de zich emanciperende betere klasse streed met het standpunt van de Lutherse piëtisten die stelden dat dit genot een verdoemenis afriep over hen die er zich aan bezondigden. Net zoals de calvinisten waren deze piëtisten, een sektarische en zeg maar gerust geborneerde stroming binnen het Lutheranisme, gekant tegen het gebruik van meer frivole stijlelementen binnen de religieuze muziek, soms zelfs überhaupt tegen elke vorm van muziek in de kerk, omdat dit de gelovige van de essentie van zijn aanwezigheid zou weghouden: gebed en boetedoening.

Het was G.W.F. Hegel die op de drempel van de 19de eeuw, een halve eeuw na de dood van Bach, kon terugblikken en vaststellen dat de Duitse verlichting de kant van de theologie koos, terwijl Frankrijk een gelaïciseerde verlichting onderging door toedoen van de encyclopedisten. Pas in het laatste kwart van de 18de eeuw lanceerden denkers zoals Kant, Herder en Lessing een esthetische filosofie waar de overtuiging losgelaten werd dat muziek enkel een buitenmuzikaal, bijgevolg religieus of sociaal doel moest dienen. Anders gezegd, instrumentale muziek vond zijn waarde en bestaansredenen in zichzelf en diende niets anders dan zichzelf. Het stond in dienst van het mooie en het sublieme, wat een “Stichwort” zou worden tijdens de opkomende romantiek, waar voor het eerst artistieke waarden radicaal werden losgekoppeld van wetenschappelijke en morele, lees religieuze, overwegingen.

Maar voor Bach, die zijn Thüringse biotoop nauwelijks verliet en zijn muzikale Werdegang gedurende zijn gehele leven perfectioneerde ten dienste van het Lutherse geloof, weliswaar met zijsprongen naar wereldlijke cantates, “drammi per musica” en kamermuziek voor een meer verfijnd publiek zoals dat van café Zimmermann, was het religieuze discours in de muziek even evident als ademen. In de Leipzigse koffiehuizen was het goed musiceren, ver weg van de soms lawaaierige (!) kerken. Wat dit lawaai betreft, u fronst misschien de wenkbrauwen, maar Gardiner zet ons in hoofdstuk 8 van naaldje tot draadje de gebruikelijke zeden tijdens een kerkbezoek in het 18de eeuwse Leipzig uiteen en, als u dat leest dan weet u het wel, het doet u gewoonweg gniffelen over zoveel antropocentrisch gedoe binnen de ruimte van een kerkgebouw, dat idealiter toch het sacrale centraal moet stellen.

Bachs oeuvre, dat geen opera’s bevat, verschilt dus wezenlijk van dat van de veel reislustiger Händel, die zijn geluk beproefde via de opera van Hamburg, dan naar Italië trok en uiteindelijk in Londen verzeilde. Maar, zo merkt Gardiner op, het is niet onwaarschijnlijk dat ook Bach tijdens zijn adolescentie kennis maakte met de ontwikkeling van de opera in Hamburg, een stad die op haalbare reisafstand lag van zijn verblijf in Lüneburg (1700-1702). Hamburg, Dresden en Londen waren steden met een merkelijk hoger ontwikkelde operacultuur dan Bachs meer provinciale Leipzig, waar de opera door financiële malversaties en de daarbij behorende twisten in 1720 sloot.

In twee breed uitgemeten hoofdstukken dissecteert Gardiner nauwgezet de Johannes- en Mattheuspassie zowel op hun muzikale als tekstuele rijkdom. Het is een zeer rijk gestoffeerde musicologische analyse die de geweldige draagwijdte die deze “Gesamtkunstwerke” (voor zover dit begrip in een pre-Wagneriaanse en kerkelijke oratorium-context gebruikt kan worden) uitstralen ten volle tot hun recht laat komen. Verder wordt in het hoofdstuk “Volmaaktheid als vingerafdruk” de monumentale “Mis in b” (ook wel bekend als de “Hohe Messe”) gefileerd in al zijn bewegingen.

Tenslotte, graag nog dit, u mag dan nog een fervent atheïst zijn die zijn these glashelder weet te beargumenteren, na het lezen van dit boek over zo’n eminente hoeksteen van de Europese cultuur, bekruipt dan de gedachte u ook niet dat het een schande is dat de Europese Unie het vertikte om in zijn grondwetstatuten te verwijzen naar het feit dat het schatplichtig is aan het christendom, de oorsprong en benefactor “sui generis” van alle significante kunst die het Avondland voortbracht sinds zijn ontstaan, met zijn eeuwenlange culturele traditie die steeds poogde om het religieuze aspect van elk gefragmenteerd bestaan te integreren in een “Gesamtbild” om wat het is, een “Mensch” te zijn?

This delivers exactly what we would expect : a clear, passionate and intellectually demanding account of J.S. Bach's vocal music. How it came to be written, how it fits into the development of 18th century music, Lutheran theology, and Saxon local politics, how it might have been performed, and what makes it special for modern listeners.
It isn't excessively technical: You're not very likely to want to read a book like this unless you already have quite some background knowledge of the passions and cantatas either as a listener or a performer, and I think anyone who has got that far will already be familiar enough with musical terminology to be able to follow what Gardiner is saying. But I certainly felt when I got to the end of the book that I would have to come back to some of the chapters and work through them slowly again with a score or a CD to get the full benefit.½

The book was well-written and erudite...and far more technical than I was interested in. The fault was mine, I'm sure, but I was completely lost for a good third of the book.

Bach - Cantatas, Vol 7
~